Spirometria (badanie spirometryczne) to najważniejsze z badań czynnościowych układu oddechowego, czyli badań, które pozwalają na obiektywną ocenę czynności płuc.

Wykonuje się tzw. spirometrię podstawową oraz spirometrię po inhalacji leku rozkurczającego oskrzela (określaną jako „spirometria z oceną odwracalności obturacji”).

Podczas spirometrii ocenia się objętość powietrza wydychanego i wdychanego do płuc. Badanie polega na oddychaniu przez ustnik aparatu.

Przygotowanie do badania

1. Przed badaniem nie należy palić papierosów ani pić alkoholu (minimum przez 4 h, a najlepiej przez dobę).
2. Nie należy wkładać ubrania krępującego ruchy tułowia (klatki piersiowej i brzucha).
3. Przez 2 h przed badaniem nie powinno się jeść obfitych posiłków.
4. Bezpośrednio przed badaniem (ok. pół godziny) nie powinno się wykonywać intensywnego wysiłku fizycznego).
5. Jeśli spirometrię wykonuje się po inhalacji leku rozkurczającego oskrzela, przed badaniem konieczne jest odstawienie niektórych leków przeciwastmatycznych. Jest to potrzebne tylko wtedy, gdy spirometria będzie wykonywana po inhalacji leku rozkurczającego oskrzela. Podczas ustalania terminu badania rejestratorka powinna poinformować pacjenta o konieczności odstawienia leków rozkurczających oskrzela przed badaniem.

Przeciwwskazania – czyli kto nie powinien wykonywać spirometrii

1. Osoby, u których rozpoznano tętniaki aorty albo tętnic mózgowych
2. Chorzy po przebytej niedawno operacji okulistycznej
3. Pacjenci po przebytym odwarstwieniu siatkówki
4. Osoby mające dolegliwości bólowe po operacji w zakresie jamy brzusznej lub klatki piersiowej, utrudniające pełny wdech i wydech w czasie badania.

Najważniejsze parametry, które ocenia się podczas spirometrii:

FEV1 – nasilona pierwszosekundowa objętość wydechowa (powszechnie używany skrót FEV1 pochodzi od angielskiego określenia forced expiratory volume in one second). Jest to objętość powietrza, którą wydmuchuje się z płuc podczas pierwszej sekundy natężonego wydechu. Zależy ona od wielkości płuc (czyli od tzw. „pojemności życiowej”) oraz od drożności dróg oddechowych. Zwężenie oskrzeli u chorego z napadem astmy albo z astmą słabo kontrolowaną ogranicza przepływ powietrza w czasie wydechu i powoduje zmniejszenie FEV1.

FVC – nasilona pojemność życiowa (od angielskiej nazwy forced vital capacity); jest to ilość powietrza, wydmuchiwana począwszy od najgłębszego wdechu aż do maksymalnego wydechu. Zależy ona również od wielkości płuc, a także (podobnie jak FEV1) od wysiłku włożonego w badanie.

FEV1/FVC – tzw. test Tiffeneau; jest to iloraz FEV1 i FVC. Pozwala ocenić, czy zaburzenia obserwowane w spirometrii są wynikiem zwężenia oskrzeli (obturacji) – wówczas wynik jest niski, albo czy zaburzenia są wynikiem zmniejszenia objętości płuc – wówczas jest prawidłowy lub zwiększony. Dla potwierdzenia wyniku testu trzeba wykonać tzw. pletyzmografię.

Wskaźniki MEF albo FEF 25, 50 i 75 – pozwalają na ocenę przepływu powierza w drobnych oskrzelach. FEV1 i FVC to wskaźniki objętościowe (wynik podaje się w litrach), MEF i FEF to wskaźniki przepływowe – wynik jest podawany w litrach na sekundę.

PEF – szczytowy przepływ wydechowy (peak expiratory flow); to największy przepływ, jaki da się uzyskać wydmuchując powietrze z płuc. Do samodzielnego pomiaru PEF można używać pikflometru – prostego urządzenia służącego pacjentom do samokontroli astmy. Wprawdzie pomiar PEF za pomocą spirometru jest dokładniejszy, ale parametr ten nie jest tak dokładny jak FEV1, dlatego przy ocenie spirometrii jest mniej ważny. Wyniki w postaci liczbowej są podawane jako wartości bezwzględne (objętości w litrach, a przepływ w litrach/minutę) oraz w odniesieniu do wartości prawidłowych dla osoby danej rasy, płci i wzrostu (tzw. wartości należnych). Zwyczajowo wynik podawano w odsetkach wartości należnej, np. FEV1 2,6 litra, 68% wartości należnej (zwykle stosuje się skrót wn.). Lepszą, chociaż trudniejszą do zrozumienia, metodą odniesienia wyniku do wartości referencyjnych jest podawanie tzw. reszt standardowych. Wartości nieprawidłowe to wartości poniżej –2 reszt standardowych.

Badanie w naszym Centrum wykonywane jest przy użyciu nowoczesnego aparatu LUNGTEST 1000